Air Force One Yerine Katar Force One mı?

400 Milyon Dolarlık Bir Soru: Katar’ın Uçağı, Trump ve Etik Tartışmalar

ABD Başkanı Donald Trum Fitili Ateşledi…

Donald Trump’ın siyasete dönüş sinyalleri verdiği şu günlerde, yine alışılmışın dışında bir gündemle karşımızda: 400 milyon dolarlık bir uçak “hediyesi”. Evet, yanlış duymadınız. Başkan Trump, Katar hükümetinin ABD Savunma Bakanlığı’na (Pentagon) Boeing 747-8 tipi dev bir uçağı “tamamen ücretsiz” olarak vermeye hazırlandığını kendi sosyal medya platformu Truth Social üzerinden duyurdu.

Bu açıklama, Amerikan kamuoyunda daha çok kaşların çatılmasına neden oldu. “Hediye” kelimesi, Washington’da her zaman dikkatle dinlenir. Hele ki söz konusu olan, bir Körfez monarşisinden gelen, yüz milyonlarca dolar değerindeki bir “hediye” ise.

Hediye mi, Yatırım mı?

Trump’ın bu açıklaması birçok yönüyle sorgulanıyor. Katar tarafı, henüz teklifin değerlendirme aşamasında olduğunu söylüyor. Beyaz Saray ve Pentagon ise resmi bir yorum yapmaktan kaçınıyor. Ama zamanlama hayli dikkat çekici: Trump geçtiğimiz haftalarda Katar’da yeni bir golf tesisi planını kamuoyuna duyurdu, ardından bu uçak meselesi ortaya çıktı. Tesadüf mü? Politikada tesadüfe pek yer yoktur.

Bazı Demokrat Kongre üyeleri, bu “hediyenin” Trump’ın özel ticari çıkarlarıyla örtüşmesinden ve eski başkanın Ortadoğu temaslarının hemen ardından gündeme gelmesinden rahatsız. Üstelik, Pentagon’a tahsis edilmesi planlanan bu uçağı ileride “fiilen” kullanıp kullanamayacağı da başka bir tartışma konusu.

Etik mi, Şeffaf mı?

Trump, bu sürecin “tamamen şeffaf” olduğunu iddia ediyor. Ancak ABD siyasetinde özellikle dış hükümetlerden gelen maddi veya manevi her tür katkı, hem hukuki hem etik düzlemde dikkatle izlenir. Bu sadece ulusal güvenlik açısından değil, anayasal dengeler açısından da önemlidir. Trump yönetimi döneminde sık sık gündeme gelen “çıkar çatışması” eleştirileri, bu olayla birlikte yeniden alevlenmiş durumda.

Katar gibi, ABD ile derin ekonomik ve askeri ilişkiler kurmuş bir ülkenin böylesine pahalı bir jestte bulunması, yalnızca dostane ilişkilerle açıklanamayacak kadar karmaşık bir zemine işaret ediyor.

Uçak Sadece Bir Uçak mı?

Bahsi geçen Boeing 747-8, sadece bir yolcu uçağı değil. Dünyanın en büyüklerinden biri. Air Force One olarak kullanılan mevcut uçak filosuna kıyasla daha genç, daha uzun menzilli ve daha yüksek kapasiteye sahip. Ama mesele, bir teknoloji meselesi değil. Bu uçak, bugün Washington’da sembolik bir anlam taşıyor: Bir yabancı hükümetin, Amerikan devletine ve belki dolaylı olarak Trump’a sunduğu bir “jest”.

ABD’de kamu görevlilerinin yabancı ülkelerden değerli hediyeler kabul etmesi, (Foreign Gifts and Decorations Act) Yabancı Hediyeler ve Süslemeler Yasası gibi yasalarla düzenlenmiş durumda. Pentagon’un bu uçağı kabul etmesi, ancak Kongre onayı ve kamu denetimi ile mümkün olabilir. Dolayısıyla bu işin sadece “şeffaflık” söylemleriyle çözülemeyeceği ortada.

Trump yine alışıldık biçimde gündemi belirlemeyi başardı. Ancak bu defa mesele, sadece iç siyaseti değil, dış politika dengelerini de ilgilendiriyor. 400 milyon dolarlık bir uçağın Amerika’ya neler kazandıracağı ya da neler kaybettireceği henüz belli değil. Ama şu kesin: Bu tür “hediyeler”, sadece metal ve motor değil, aynı zamanda ciddi etik sorular da taşır ve Trump’ın çok daha dikkatli olması gerekir.

Trump’ın “şeffaflık” söylemi ne kadar ikna edici bulunur bilinmez, ama Washington’a bu uçak uzun süre inmeyecek gibi görünüyor.