Nöbetçi Eczaneler
Hasan Çelik / TÜRK USA NEWS
Wall Street, Başkan Donald Trump tarafından duyurulan ABD tarifelerinin küresel ekonomik büyümeyi yavaşlatacağı yönündeki korkuların artmasıyla, geçen haftaki muazzam düşüşlerin ardından Pazartesi günü büyük kayıplara işaret ediyor.
Wall Street, Trump’ın duyurduğu ABD tarifelerinin küresel ekonomik yavaşlamaya yol açacağı yönündeki endişelerle, geçen haftaki sert kayıpların ardından bu hafta da düşüşte. Avrupa ve Asya hisseleri Pazartesi günü sert bir şekilde gerilerken, önde gelen ABD endeksleri açılış zili çalmadan önce kısa bir süre “ayı piyasası” bölgesiyle flört etti.
Petrol fiyatları yeniden düştü; 2021’den bu yana ilk kez varil başına 60 doların altına gerileyerek, daha fazla yatırımcının ticaret savaşının küresel büyümeyi yavaşlatacağını düşündüğünü gösterdi.
Pazartesi günü, S&P 500 vadeli işlemleri piyasa öncesi işlemlerde %2,7, Dow Jones Sanayi Ortalaması vadeli işlemleri %2,4 ve Nasdaq vadeli işlemleri %3 düşüş yaşadı. S&P 500, zirveden %20’den fazla düşüş anlamına gelen “ayı piyasası”na doğru ilerledi; geçen haftanın sonunda endeks %17,4 gerilemişti.
Riskli varlıklarda yaşanan bu satış dalgası, Trump’ın ithalat vergilerini keskin bir şekilde artırmasının ve Çin’in buna misilleme yapacağının açıklanmasının ardından geldi. Bu durum, Perşembe ve Cuma günü piyasalarda sert düşüşlere neden oldu.
Trump’ın tarife stratejisi uzun süredir; ekonomistler, yatırımcılar ve iş dünyası liderleri tarafından ABD’yi izole edeceği ve ekonomik büyümeyi sınırlayacağı gerekçesiyle eleştiriliyor. JPMorgan CEO’su Jamie Dimon, Pazartesi günü hissedarlara yazdığı yıllık mektubunda, “Son tarifeler muhtemelen enflasyonu artıracak ve birçok kişinin durgunluk olasılığını daha fazla düşünmesine neden olacak,” dedi. “Tarifelerin durgunluğa neden olup olmayacağı tartışmalı, ancak büyümeyi yavaşlatacağı kesin.”
Tokyo’nun Nikkei 225 endeksi, piyasa açıldıktan kısa bir süre sonra yaklaşık %8 düşerek işlemleri kısa süreliğine askıya aldırdı ve günü %7,8 düşüşle 31.136,58 seviyesinden kapattı. Avrupa borsaları da Asya piyasalarını takip ederek düşüş yaşadı. Almanya’nın DAX endeksi açılışta kısa süreyle %10’dan fazla düşse de, öğle saatlerinde %4,8 kayıpla toparlandı. Paris’te CAC 40 %5,1, İngiltere’nin FTSE 100 endeksi ise %4,9 düşüş kaydetti.
Cuma günü ise S&P 500 %6, Dow Jones %5,5 ve Nasdaq %3,8 düşerek, COVID-19 salgınından bu yana en kötü piyasa krizlerinden birini yaşadı.
Deutsche Bank analistleri bir araştırma notunda, “Piyasaların dibi bulduğuna ya da istikrara kavuştuğuna dair henüz bir işaret yok,” değerlendirmesinde bulundu.
Trump, Pazar gecesi yaptığı açıklamada, ABD’ye ithal edilen mallara %10 ila %50 arasında vergi uygulama kararından geri adım atmayacağını yineledi. Bu kararın sınır ötesi dünya ticaretini ve tedarik zincirlerini büyük ölçüde bozacağı düşünülüyor. Air Force One’da muhabirlerle konuşan Trump, “Küresel piyasaların düşmesini istemem ama bazen bir şeyi düzeltmek için ilaç almak gerekir,” dedi.
Pazartesi sabahı Truth Social’da bir paylaşım yapan Trump, Çin ve diğer “istismarcı ülkeleri” ABD’ye karşı misilleme tarifeleri uygulamakla suçladı.
Cuma günü Çin’in Trump’ın tarifelerine karşılık verdiğini açıklamasıyla piyasalarda küresel durgunluk korkusu daha da büyüdü. ABD iş piyasasına ilişkin olumlu gelen rapor dahi bu düşüşü durdurmaya yetmedi.
Asia Group’ta ortak olan Rintaro Nishimura, “Bu tarifelerin nasıl sonuçlanacağına dair belirsizlik, hisse senedi fiyatlarındaki düşüşü yönlendiriyor,” dedi.
Çin piyasaları da bu kez küresel eğilimlere paralel bir şekilde geriledi. Hong Kong’un Hang Seng endeksi %13,2, Şanghay Bileşik endeksi %7,3, Tayvan’ın Taiex endeksi ise %9,7 düşüş yaşadı.
Güney Kore’nin Kospi endeksi %5,6, Avustralya’nın S&P/ASX 200 endeksi %4,2 düşerken, gün içinde %6’dan fazla gerilemeden toparlandı.
Asya ekonomileri ihracata dayalı yapıları nedeniyle ABD tarifelerine karşı oldukça hassas. Nataxis’ten Gary Ng, “Piyasa çöküşünün ötesinde, küçük ve ticarete bağımlı ekonomiler için olası krizler daha büyük bir endişe kaynağı. Bu yüzden Trump’ın çoğu ülkeyle yakın zamanda anlaşmaya varıp varmayacağını görmek çok önemli,” dedi.
ABD’nin ham petrolü 1,57 dolar düşerek varil başına 60,42 dolara, Brent petrolü ise 1,53 dolar azalarak 64,05 dolara geriledi. Bu düşüş, yakıt talebindeki daralma ve OPEC+ ülkelerinin üretim artırma hamleleriyle desteklendi.
Döviz kurları da dalgalandı. ABD doları, Japon yeni karşısında 146,94’ten 146,50’ye düştü. Yen, genellikle kriz zamanlarında güvenli liman olarak görülüyor. Euro ise 1,0955 dolara yükseldi.
Manulife Investment Management’ta baş yatırım görevlisi Nathan Thooft, daha fazla ülkenin ABD’ye misilleme tarifeleriyle karşılık vermesinin muhtemel olduğunu söyledi. “Bu kadar çok ülke dahil olmuşken, müzakerelerin sonuçlanması uzun sürebilir,” dedi. “Bu nedenle, belirsizlik ve oynaklığın bir süre daha devam edeceğini düşünüyoruz.”
Federal Rezerv, faiz oranlarını düşürerek tarifelerin ekonomik etkilerini hafifletmeye çalışabilir. Ancak Fed Başkanı Jerome Powell, daha düşük faiz oranlarının enflasyon beklentilerini artırabileceği ve yeni fiyat artışlarını tetikleyebileceği konusunda uyardı.
Trump’ın tarifelerinin ne kadar süreceği ve diğer ülkelerin nasıl tepki vereceği belirleyici olacak. Bazı yatırımcılar, Trump’ın tarifelerle “kazanç” elde ettikten sonra bu vergileri düşürebileceğini umuyor.
Citi’nin ABD hisse strateji başkanı Stuart Kaiser, müşterilerine yazdığı notta, kazanç tahminleri ve değerlemelerin ticaret savaşının tüm etkilerini yansıtmadığını belirtti. “Büyük geri çekilmeye rağmen hâlâ aşağı yönlü geniş bir alan var,” dedi.